Τα λάθη επικοινωνίας που κάνουν πιο συχνά οι γονείς: οδηγός αυτοβελτίωσης
Πόσο σημαντική είναι η επικοινωνία στις σχέσεις μας μέσα στην οικογένεια; Μέσω της επικοινωνίας μας με την ομιλία και με τη «γλώσσα του σώματος» εξωτερικεύουμε τις σκέψεις, τις προθέσεις, τις ανάγκες, τις επιθυμίες και τα συναισθήματα μας. Μέσω της επικοινωνίας αλληλεπιδρούμε κοινωνικά, αρχικά με τους γονείς και μετέπειτα με τους γύρω μας. Οι γονείς με τον τρόπο που απευθύνονται στο παιδί, με τα λόγια, με το ύφος τους, στέλνουν τα μηνύματα τους. Τα παιδιά τα λαμβάνουν και ανάλογα με τις εμπειρίες τους, τα νοηματοδοτούν. Μέσω αυτής της επικοινωνίας τα παιδιά κατανοούν τον ρόλο τους μέσα στην οικογένεια, τα όρια της συμπεριφοράς, το επιτρεπτό και το μη επιτρεπτό, τις αξίες, τα πρότυπα, τις κοινωνικές στάσεις, τα συναισθήματα. Με λίγα λόγια μέσω της επικοινωνίας των γονέων με τα παιδιά καθορίζεται η ποιότητα της σχέσης τους, η συνοχή της οικογένειας. Τα παιδιά διδάσκονται πώς να αλληλεπιδρούν με τους γύρω τους, μιμούνται τα πρότυπα των γονέων, εσωτερικεύουν τους κανόνες επικοινωνίας που βλέπουν και βιώνουν μέσα στην οικογένεια.
Η ποιότητα της επικοινωνίας μέσα σε μια οικογένεια διαφαίνεται στην ανατροφή των παιδιών, στην ελευθερία να επικοινωνούν χωρίς ενοχές τη γνώμη τους, στην ικανότητα να διατηρούν και να κάνουν διάλογο, στην ικανότητα να αποδέχονται την διαφορετική γνώμη του άλλου, στην ικανότητα να σέβονται τον συνομιλητή τους και τις αξίες του. Οι οικογένειες με ποιοτικότερη επικοινωνία, τείνουν να έχουν μεγαλύτερη συνοχή και πιο ισχυρούς δεσμούς από τις οικογένειες με μη ποιοτική επικοινωνία. Τα παιδιά που οι γονείς τους σέβονται τις απόψεις και τις ανάγκες τους, αναπτύσσουν μεγαλύτερη αυτοεκτίμηση, έχουν λιγότερο στρες, νιώθουν πιο ικανά να αποφασίζουν μόνα τους, διεκδικούν καλύτερα τη ζωή και συνδέονται πιο ποιοτικά με τους συνανθρώπους τους.
Τι μπορεί όμως να πάει στραβά στην επικοινωνία; Σίγουρα αρκετά, επειδή η επικοινωνία είναι μια πολύπλοκη διαδικασία. Φαίνεται όμως ότι οι γονείς χρησιμοποιούν αρκετές φορές ακατάλληλες τακτικές, οι οποίες οδηγούν σε αδιέξοδο την επικοινωνία και δεν βοηθούν τα παιδιά να αναπτύξουν δεξιότητες επικοινωνίας, να μάθουν να επιλύουν μόνα τους τα προβλήματα τους και να ωριμάσουν συναισθηματικά.
- Το να δίνετε εντολές δεν βοηθάει το παιδί να κατανοήσει τα όρια και τους κανόνες. Την επόμενη φορά, θα ξεχάσει να τα χρησιμοποιήσει επειδή δεν έχει καταλάβει ποιο το όφελος.
- Μην επικρίνετε το παιδί σας και μην το μειώνετε επειδή δεν συμφωνείτε με όσα σας λέει. Με αυτό τον τρόπο του περνάτε το μήνυμα ότι οι σκέψεις του δεν είναι σημαντικές, ότι δεν είναι ικανό να αποφασίζει μόνο του. Όταν οι γονείς χρησιμοποιούν αυτή την τακτική συχνά, τότε το παιδί γεμίζει ενοχές, μειώνεται η αυτοεκτίμηση του και δημιουργείται μέσα του ένα αίσθημα ματαιότητας. Πέρα από τις ατομικές επιπτώσεις, δημιουργείται και μια εύθραυστη σχέση μεταξύ παιδιού-γονέα, καθώς το παιδί όσο μεγαλώνει θα αρχίσει να απομακρύνεται για να προστατεύσει την ψυχική του υγεία.
- Μην ανακρίνετε το παιδί σας. Πολλοί γονείς επειδή αγωνιούν να μάθουν όλα όσα συμβαίνουν, ανακρίνουν το παιδί τους, κάνοντας του ερωτήσεις με αδιάκριτο τρόπο. Ειδικά οι γονείς που έχουν εφήβους πέφτουν σε αυτή την παγίδα. Το αποτέλεσμα είναι να δημιουργούνται ενοχές στο παιδί και να νιώθει ότι δεν είναι άξιο εμπιστοσύνης των γονέων του.
- Μην παρέχετε στα παιδιά σας έτοιμες λύσεις. Αφήστε τα να σκεφτούν μόνα τους με ποιο τρόπο θα ενεργήσουν. Με αυτόν τον τρόπο θα ωριμάσουν και θα αναπτύξουν υπευθυνότητα. Τα παιδιά στα οποία δεν αφήνεται το περιθώριο να ενεργήσουν, δυσκολεύονται να πάρουν αποφάσεις για τη ζωή τους και έχουν την τάση να εξαρτώνται από άλλους.
- Μην ερμηνεύετε τα λεγόμενα του παιδιού σας. Ακούστε αυτό που σας λέει με προσοχή. Προσπαθήστε να μην βγάζετε τα δικά σας συμπεράσματα για όσα ακούτε. Μην χαρακτηρίζετε το παιδί σας. Ακούστε το με σεβασμό. Τα παιδιά που μεγαλώνουν με γονείς που δεν σέβονται τις απόψεις τους, είτε εξωτερικεύουν τον θυμό τους, με επιθετική συμπεριφορά είτε τον εσωτερικεύουν με εσωτερική καταπίεση.
Βιβλιογραφία
Collins, W. A., & Russell, G. (1991). Mother–child and father–child relationships in middle childhood and adolescence: A developmental analysis. Developmental Review, 11, 99–136.
Laursen, B. (1993). Conflict management among close peers. In B. Laursen (Ed.), Close friendships in adolescence. New Directions for Child Development (No. 60, pp. 39–54). San Francisco: Jossey-Bass.
Laursen, B., Coy, K. C., & Collins, W. A. (1998). Reconsidering changes in parent–child conflict across adolescence: A meta-analysis. Child Development, 69, 817–832.
Steinberg, L. (2001). We know some things: Adolescent–parent relationships in retrospect and prospect. Journal of Research on Adolescence, 11, 1–19.
Steinberg, L., & Silk, J. S. (2002). Parenting adolescents. In M. H. Bornstein (Ed.), Handbook of parenting. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates. Vuchinich, S. (1987). Starting and stopping spontaneous family conflicts. Journal of Marriage and the Family, 49, 591–601.
Gordon, T. (2003). Τα μυστικά του αποτελεσματικού γονέα. Μια πρωτοποριακή μέθοδος εκπαίδευσης γονέων για την ανατροφή υπεύθυνων παιδιών. Αθήνα: Gordon Hellas, ΜΑΡΤΗΣ.
