Ποιες συναισθηματικές ανάγκες έχει το παιδί μου σε κάθε στάδιο ανάπτυξης;

Ένα παιδί που μεγαλώνει σε ένα συναισθηματικά ασφαλές περιβάλλον, κατά πάσα πιθανότητα θα εξελιχθεί σε έναν συναισθηματικά υγιή ενήλικα. Η ευθύνη των γονέων αλλά και όσων εμπλέκονται με την ανατροφή του, είναι μεγάλη, καθώς από την στιγμή που έρχεται το παιδί στον κόσμο, διαμορφώνει την προσωπικότητά του. Δεν είναι τυχαίο, ότι όλες σχεδόν οι νευρώσεις και οι ψυχολογικές διαταραχές πηγάζουν από την παιδική ηλικία, όταν οι γονείς αποτυγχάνουν να ανταποκριθούν στις συναισθηματικές ανάγκες των παιδιών τους κατ’ επανάληψη. Η συναισθηματική τροφή δίνει στα παιδιά τη δυνατότητα να αναπτύξουν την αίσθηση της ασφάλειας, της ικανότητας, της ανεξαρτησίας και της αυτεπίγνωσης, έτσι ώστε να ωριμάσουν με αυτά τα πολύτιμα εφόδια και να γίνουν ευτυχισμένοι ενήλικες.

---

Η βασική αρχή για να ανταποκριθείτε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο στις συναισθηματικές ανάγκες του παιδιού σας, είναι να γνωρίζετε ποιο είναι εκείνο το συναίσθημα, το οποίο έχει ανάγκη το παιδί σας στο συγκεκριμένο στάδιο ανάπτυξης που βρίσκεται. Η ψυχοκοινωνική ανάπτυξη των παιδιών περιλαμβάνει αλλαγές στην αλληλεπίδραση του ατόμου με άλλα άτομα, αλλαγές στην γνώση και στην αντίληψη για τον εαυτό τους και τον κόσμο (Erikson, 1963).

---

• Βρεφική ηλικία

Κατά τη διάρκεια της βρεφικής ηλικίας (Γέννηση-18 μήνες περίπου), τα μωρά έχουν ανάγκη από ασφάλεια. Έχουν την ανάγκη της άμεσης ανταπόκρισης του γονέα στις ανάγκες τους για να νιώσουν ασφάλεια. Αυτό σημαίνει ότι ο γονέας θα πρέπει να δίνει απλόχερα τη στοργή του, να ανταποκρίνεται άμεσα στο κλάμα του μωρού, φροντίζοντας να ικανοποιεί την ανάγκη του για τροφή, ζεστασιά και αγάπη. Ένας γονέας που είναι συντονισμένος στις ανάγκες του μωρού του σε αυτό το στάδιο, το βοηθάει να χτίσει την αίσθηση εμπιστοσύνης απέναντι στον κόσμο, χαρακτηριστικό που θα το συνοδεύει σε όλη του τη ζωή. Η ποιότητα του δεσμού που δημιουργείται σε αυτό το στάδιο με τον γονέα-τροφό, κυρίως με την μητέρα, παίζει καθοριστικό ρόλο στις μετέπειτα σχέσεις του ατόμου. Από την άλλη, ένας γονέας που δεν ανταποκρίνεται άμεσα στις ανάγκες του, δημιουργεί στο παιδί στην αίσθηση του φόβου και της δυσπιστίας απέναντι στους άλλους.

---

• Μεταβρεφική ηλικία

Μετά τον πρώτο ενάμιση χρόνο περίπου και ως τα τρία με τρεισήμισι χρόνια , τα νήπια επιζητούν να αυτονομηθούν. Τα παιδιά σε αυτό το στάδιο αναπτύσσουν την αίσθηση του εαυτού ως ξεχωριστής ύπαρξης από τη μητέρα ή το άτομο που το φροντίζει. Για πρώτη φορά προσπαθούν να πάρουν τον έλεγχο της ζωής τους. Προσπαθούν να πάρουν τις δικές τους αποφάσεις για ό,τι τα αφορά και το δηλώνουν. Αυτή η ανάγκη τους εκφράζεται λεκτικά πια, γεγονός που τα βοηθάει να επικοινωνούν για αυτό που θέλουν να κάνουν. Σε αυτό το στάδιο, είναι πολύ σημαντική η εξερεύνηση και πρέπει να ενθαρρύνεται από τους γονείς. Παιδιά που μεγαλώνουν σε περιβάλλοντα πλούσια σε ερεθίσματα, με γονείς που ενθαρρύνουν την εξερεύνηση, γίνονται συνήθως πιο αυτόνομοι και ανεξάρτητοι ενήλικες. Σε αντίθεση, γονείς που από φόβο αποθαρρύνουν τα παιδιά να εξερευνούν και να παίρνουν αποφάσεις, συνήθως δημιουργούν στα παιδιά τους την αίσθηση της αμφιβολίας για τον εαυτό τους. Συνήθως τα παιδιά αυτά γίνονται αγχώδεις ενήλικες όταν μεγαλώσουν, με δυσκολία στη λήψη αποφάσεων.

---

• Προσχολική ηλικία

Κατά τη διάρκεια της προσχολικής ηλικίας, περίπου από τα 4 έως τα 6 χρόνια , τα παιδιά έχουν την ανάγκη να παίρνουν πρωτοβουλίες και να συμμετέχουν ενεργά σε ό,τι τα αφορά. Δραστηριοποιούνται στο σχολείο, στην οικογένεια, στις εξωσχολικές δραστηριότητες , ανοίγονται κοινωνικά και αποκτούν φίλους. Σε ένα κόσμο γεμάτο δράση, επιθυμούν κι αυτά να συμμετέχουν. Σίγουρα δεν τα καταφέρνουν με την πρώτη φορά, αλλά είναι σημαντικό να επικροτείτε τις πρωτοβουλίες του παιδιού σας.

---

• Σχολική ηλικία

Κατά τη διάρκεια της σχολικής ηλικίας έως και περίπου τα 11 χρόνια, τα παιδιά νιώθουν την ανάγκη να είναι επαρκή και ικανά με τις δραστηριότητες που καταπιάνονται. Το παιδί της σχολικής ηλικίας, έχει αποκτήσει συναισθηματικές και κοινωνικές δεξιότητες τις οποίες τελειοποιεί, γνωρίζει πώς να επικοινωνεί αποτελεσματικά με τους συνομηλίκους του αλλά και πώς να αναγνωρίζει τα  συναισθήματα του, σε μια προσπάθεια να τα διαχειριστεί. Σε αυτή τη φάση, προσπαθήστε να βοηθήσετε το παιδί σας να νιώσει ικανό. Ενθαρρύνετέ το να ανακαλύπτει δραστηριότητες που το ευχαριστούν και του ταιριάζουν. Βοηθήστε το να εξερευνήσει τις κλίσεις του και να καταπιαστεί με ό,τι επιλέξει.

---

• Εφηβική ηλικία

Κατά τη διάρκεια της εφηβείας, από τα 11 περίπου έτη μέχρι τα 18, τα παιδιά προσπαθούν να κατανοήσουν τον εαυτό τους, να δημιουργήσουν την ταυτότητά τους. Από τα 11 έως τα 15 έτη, νιώθουν την ανάγκη να έχουν τον έλεγχο της ζωής τους. Έχουν αρχίσει να διαμορφώνουν τις δικές τους απόψεις για τη ζωή και τον κόσμο και διεκδικούν η άποψη τους να ακουστεί και να γίνει σεβαστή. Σε αυτό το στάδιο, καλό θα ήταν να βοηθήσετε τα παιδιά να νιώσουν ανεξάρτητα , δίνοντάς τους ευκαιρίες να παίρνουν πρωτοβουλίες και αποφάσεις. Από τα 15 περίπου έτη, οι έφηβοι έχοντας αρχίσει να ωριμάζουν περισσότερο, κατανοούν πλέον τη μοναδικότητά τους και κάνουν σκέψεις σχετικά με το μέλλον τους. Στην φάση αυτή, είναι σημαντικό να δώσετε χώρο στο παιδί σας να διαμορφώσει την ταυτότητά του, παίρνοντας αποφάσεις για τη ζωή του. Χρήσιμο εργαλείο για να προσεγγίσετε το έφηβο παιδί σας, είναι ο διάλογος.