Φαντασία και δημιουργικότητα στα παιδιά νηπιακής ηλικίας: η αρχή της σκέψης

Ένας από τους βασικούς λόγους εμφάνισης του συμβολικού παιχνιδιού, καθώς και των πιο πολύπλοκων κοινωνικών δεξιοτήτων των παιδιών, είναι ότι κατά τη διάρκεια της προσχολικής ηλικίας γίνονται όλο και πιο ικανά να κατανοούν τον κόσμο από την οπτική πλευρά των άλλων. Η θεωρία του Νου, όπως ονομάζεται, αποτελεί σημαντική κοινωνική-γνωστική δεξιότητα των παιδιών, η οποία τους επιτρέπει να σκέφτονται για τον εαυτό τους και για τους άλλους και συνδέεται με την ανάπτυξη της φαντασίας. Ακόμα και ένα παιδί 2 ετών μπορεί να διακρίνει τα βασικά συναισθήματα στους άλλους.

Μέχρι την ηλικία των 4 ετών το παιδί μπορεί να διακρίνει το φανταστικό από το πραγματικό. Για παράδειγμα, το παιδί 3 ετών γνωρίζει ότι μπορεί να φανταστεί κάτι, το οποίο δεν είναι στο οπτικό του πεδίο, όπως ένα λιοντάρι. Γνωρίζει επίσης, ότι την ικανότητα αυτή την έχουν και οι άλλοι. Επίσης, μπορεί να προσποιηθεί ότι συνέβη κάτι και να αντιδράσει σαν να έχει συμβεί πραγματικά. Το παιδί προσχολικής ηλικίας μπορεί να επινοεί παιχνίδια με τη φαντασία του. Το παιχνίδι προσποίησης ή συμβολικό παιχνίδι, το οποίο αρχίζει και αναπτύσσεται από τους 18 μήνες περίπου, γίνεται προς το τέλος της προσχολικής περιόδου περισσότερο μη ρεαλιστικό και ιδιαίτερα επινοητικό. Το παιδί χρησιμοποιεί όλο και λιγότερο πιστά αντίγραφα των αντικειμένων για να προσποιηθεί έναν ρόλο. Η φαντασία των παιδιών σε αυτήν την ηλικία καλπάζει.

Το παιχνίδι προσποίησης βοηθά τα παιδιά να αντιλαμβάνονται  καλύτερα τα κίνητρα των άλλων, τον τρόπο με τον οποίο σκέπτονται οι άλλοι και έτσι αποκτούν πληρέστερη εικόνα για τον κόσμο. Μέσω του φανταστικού παιχνιδιού, τα παιδιά ανακαλύπτουν τον κόσμο και τον εαυτό τους, εκφράζουν συναισθήματα, ιδέες και μαθαίνουν να λύνουν προβλήματα. Με άλλα λόγια, μέσω της φαντασίας και των παιχνιδιών σεναρίου, τα παιδιά ωριμάζουν νοητικά και συναισθηματικά. Σπουδαίο ρόλο παίζει και η ποιότητα που διακρίνει τα φανταστικά παιχνίδια των παιδιών, ο τρόπος με ποιον παίζει το παιδί. Για παράδειγμα, παιδιά προσχολικής ηλικίας που παίζουν με αδέλφια μεγαλύτερης ηλικίας, έχουν πληρέστερη κατανόηση του κόσμου γύρω τους και κατανοούν καλύτερα πώς σκέπτονται οι άλλοι. Αντίθετα, τα κακοποιημένα παιδιά, έχοντας περιορισμένες ευκαιρίες για κοινωνικές συναλλαγές και παιχνίδι, παρουσιάζουν μειωμένες δεξιότητες σκέψης, έκφρασης και κατανόησης των συναισθημάτων.

Βοηθήστε το παιδί σας να αναπτύξει τη σκέψη του και παίξτε μαζί του παιχνίδια φαντασίας:

1. Διαβάστε βιβλία και πείτε ιστορίες μαζί για υπέροχα μέρη και πλάσματα. Μιλήστε για το πώς συμπεριφέρονται οι πρωταγωνιστές της ιστορίας ή ρωτήστε τι πιστεύει ότι μπορεί να συμβεί στη συνέχεια.
2. Κάντε ήχους και ρυθμούς με σπιτικά ή αγορασμένα μουσικά όργανα. Ακόμα και οι κατσαρόλες μπορούν να χρησιμοποιηθούν. Γίνετε συνθέτες μαζί με το παιδί σας.
3. Φτιάξτε ένα κουτί θησαυρού για το μικρό παιδί σας, γεμάτο φυσικά αντικείμενα για να αγγίξει, να νιώσει και να χρησιμοποιήσει. Θα μπορούσατε να συμπεριλάβετε αντικείμενα, σπόρους, κοχύλια, φύλλα.
4. Δοκιμάστε να παίξετε χρησιμοποιώντας άμμο, λάσπη, πηλό, αλεύρι ή χρώματα. Απλώς βεβαιωθείτε ότι αυτά τα υλικά δεν είναι τοξικά, επειδή από τα δάχτυλα του μικρού σας, είναι πιθανό να καταλήξουν στο στόμα τους σε κάποιο στάδιο.
5. Βάλτε ή φτιάξτε στολές και καπέλα. Δημιουργήστε φανταστικά σενάρια με το παιδί σας.
6. Αποφύγετε τις οθόνες, αν το παιδί σας δεν είναι μεγαλύτερο των 2 ετών.
7. Επιλέξτε το φυσικό παιχνίδι σε διαφορετικά περιβάλλοντα, όπως στο σπίτι και την παιδική χαρά.